Historia życia Anny Walentynowicz – ściśle zespolona z losami Polaków w XX wieku – jest jak portret zbiorowy polskich robotników wstających z kolan, by zbuntować się przeciwko komunizmowi. Zawsze skromna, swoje życie traktowała jako służbę. (Uchwała Sejmu RP z 21 lipca 2018 roku)
Z Wołynia do Gdańska
Anna Walentynowicz, a właściwie Lubczyk, urodziła się w 1928 roku we wsi Sienne na Wołyniu w ukraińskiej, chłopskiej rodzinie Nazara i Pryśki Lubczyków. Miała pięcioro rodzeństwa. Już jako małe dziecko musiała ciężko pracować na swoje utrzymanie. Około 1940 roku trafiła na służbę do polskiej rodziny Teleśnickich. Tam bardzo szybko poznała smak wyzysku, głodu i strachu. Jeszcze w czasie II wojny światowej Anna trafiła pod Warszawę. Wywiozła ją tam rodzina Teleśnickich uciekająca przed UPA. W ten sposób dziewczynka na długie lata utraciła kontakt z rodziną. Teleśniccy okłamali ją, że jej rodzinna wieś została spalona, a jej bliscy nie żyją. Anna została sama.
Anna Walentynowicz i Lech Wałęsa podczas mszy w czasie strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku. Źródło: European Solidarity Centre [CC BY-SA 3.0 pl], Wikimedia Commons
Wyrzucona ze stoczni
W sierpniu 1980 roku Anna Walentynowicz została zwolniona z pracy. To wydarzenie stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu strajku w Stoczni Gdańskiej. Strajkujący w swym pierwszym postulacie zażądali przywrócenie Anny Walentynowicz do pracy. Także dzięki działalności Anny, strajki zostały przedłużone i przeobrażone w strajk solidarnościowy z robotnikami strajkującymi w innych zakładach pracy. Doprowadziło to do powstania NSZZ „Solidarność”, którego współzałożycielką była Anna Walentynowicz. Po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 roku była internowana i więziona.
W następnych latach kontynuowała działalność na rzecz niepodległości Polski. Była przeciwniczką obrad okrągłego stołu i konsekwentnie domagała się powrotu do idei i postulatów Solidarności. (Uchwała Sejmu RP z 21 lipca 2018 roku)
Plac Solidarności w Gdańsku w dniu pogrzebu Anny Walentynowicz. Źródło: Wawrzyniec Skoczylas, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Spotkanie po latach i katyńska delegacja
Ojciec Anny – Nazar Lubczyk – nigdy nie pogodził się z zaginięciem córki. Przez lata poszukiwał jej na Ukrainie, a później także w Polsce. Jego poszukiwania niespodziewanie zakończyły się sukcesem w 1996 roku. Wtedy to Anna Walentynowicz dowiedziała się, że na Ukrainie nadal żyje jej najbliższa rodzina. Ojciec Anny nie dożył dnia spotkania z ukochaną córką. Zmarł w 1995 roku. Trwał za to kontakt Anny z resztą odnalezionej rodziny. Niemal każdego roku Walentynowicz odwiedzała krewnych na Ukrainie. Aż do 2009 roku…
Pogrzeb Anny Walentynowicz w Gdańsku. Źródło: Wawrzyniec Skoczylas, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Anna Walentynowicz do końca życia nie zaprzestała działalności publicznej. Pozostała też skromna i bezinteresowna. Nigdy nie wyprowadziła się ze swojego 38 metrowego mieszkanka, które otrzymała w 1959 roku. W 2006 roku prezydent Lech Kaczyński odznaczył ją Orderem Orła Białego. Zginęła 10 kwietnia 2010 roku pod Smoleńskiem w katastrofie lotniczej polskiej delegacji na obchody rocznicy zbrodni katyńskiej.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w uznaniu zasług Anny Walentynowicz dla utworzenia wielkiego ruchu „Solidarności” i odzyskania przez Polskę niepodległości oraz składając hołd jej niezłomnej postawie, ustanawia rok 2019 Rokiem Anny Walentynowicz. (Uchwała Sejmu RP z 21 lipca 2018 roku)
Piotr Worwa
Bibliografia:
Hałagida Igor, Nieznane dzieciństwo Anny Walentynowicz, Pamięć.pl, nr 7-8/2016.
„Anna Solidarność” – biografia Anny Walentynowicz, dzieje.pl.
Uchwała Sejmu RP z 21 lipca 2018 roku.
Tytułowa grafika: Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku. Źródło: European Solidarity Centre [CC BY-SA 3.0 pl]
