Szlaki polskiego imperium zaprowadziły mnie do Kijowa. Jednak nie o polskiej chwale będzie ten wpis, a o jednym z pomników, na który natrafiłem wędrując ulicami ukraińskiej stolicy. Pomniku mimo, że niewielkim i niepozornym, ale jakże przejmującym. Pomniku małej, chudej dziewczynki ściskającej w dłoniach pięć kłosów zbóż. Dziewczynki, która stała się symbolem wszystkich ofiar Wielkiego Głodu na Ukrainie. Wielki Głód Wielki Głód wybuchł na ziemiach Ukrainy w latach 1932-33. Był wynikiem zbrodniczej polityki Związku Radzieckiego, ze Stalinem na czele, prowadzącej do przymusowej kolektywizacji rolnictwa i bezwzględnie narzuconych chłopom, nieodpłatnych kontyngentów dostaw produktów rolnych. W latach 1921–1947, z powodu…
O Kolei Transandyjskiej Ernesta Malinowskiego
Dwa lata zajęła polskiemu inżynierowi Ernestowi Malinowskiemu praca nad planami kolei transandyjskiej. Jej trasa miała pokonać nie tylko tysiące metrów różnic wysokości, ale też wszystkie strefy klimatyczne od mroźnych gór po gorące pustynie. Peruwiański rząd przekazał je do oceny inżynierom brytyjskim. Odpowiedź była jednoznaczna, inwestycja jest niemożliwa. W międzyczasie w Peru wybuchła wojna z Hiszpanią. Do obrony niepodległości młodego państwa walnie przyczynił się Malinowski. Narodowemu bohaterowi z Callao nie można już było odmówić… Niezwyciężony inżynier Prace budowlane ruszyły w 1870 roku. 1 stycznia w Limie wmurowano kamień węgielny. Wkrótce w wysokie Andy ruszyło 10 tys. robotników…
Arcyksiążę w niewoli czyli bitwa pod Byczyną
W 1587 roku Rzeczpospolita Obojga Narodów stała się świadkiem trzeciej już w swych dziejach wolnej elekcji. Tak jak w poprzednich, do walki o polską koronę stanęli Habsburgowie. Wybór na króla Rzeczpospolitej kandydata z Wiednia postanowił zablokować jednak hetman i kanclerz w jednej osobie – Jan Zamoyski. To właśnie w wyniku poparcia potężnego kanclerza i starej królowej Anny Jagiellonki królem Polski obwołany został Zygmunt III Waza – syn Jana Wazy, króla Szwecji i Katarzyny Jagiellonki. Z takim obrotem sytuacji nie pogodził się Maksymilian III Habsburg, który w kilka dni później także został ogłoszony królem przez swoich polskich…
Kaukaska legenda. Narodziny Gruzji
Gruzja to kraj bajecznych krajobrazów, dobrych ludzi i wielkich przyjaciół Polaków. Odkryłem też fakt zadziwiający. Dzieje tego odległego państewka zdumiewająco często podobne są do losów Polski. Ale nie o historii dziś. Przed Wami legenda o narodzinach Gruzji… Najpiękniejszy zakątek Gdy Bóg dokonał już dzieła stworzenia postanowił podzielić świat między różne ludy. Wszystkie narody ustawiły się w kolejce. Każdy z nich chciał dostać jak najlepszy kawał ziemi. Kolejka była bardzo długa, bo przecież ludów na ziemi jest co niemiara. Wśród oczekujących zabrakło jednak jednej nacji. Byli to Gruzini. Ci znużeni oczekiwaniem zasiedli w cieniu drzew, otwarli beczułkę…
Murmańska epopeja Eugeniusza Małczewskiego i najpiękniejszy opis Niepodległej
Za nami rok rocznicowy, rok stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę. Przez ostatni wiek wielu próbowało opisać te niezwykłe dni, nazwać je, wytłumaczyć. Jedni robili to lepiej, inni gorzej. Nigdy dotąd jednak nie spotkałem się z tak pięknym przedstawieniem tej dziejowej chwili jak we fragmencie opowiadania „Koń na wzgórzu” Eugeniusza Małczewskiego. Dziś chce przedstawić Wam ten niezwykły tekst i oczywiście jego autora – świadka i uczestnika odzyskanej Niepodległości. Od Podola po Murmańsk Eugeniusz Małczewski urodził się w 1895 roku na Podolu w okolicach Humania. Pochodził z rodziny ziemiańskiej. Jeszcze przed wybuchem rewolucji zaciągnął się do walki w…
Epoka Hetmanów czyli 10 najwybitniejszych hetmanów Rzeczpospolitej Obojga Narodów
Był rok 1605… Niemal jednocześnie los zubożył Rzeczpospolitą o dwóch wybitnych wodzów. Starość sprzątnęła z placu Zamoyskiego, śmierć zabrała Radziwiłła Pioruna. Wcale tego owe dzieje nie odczuły – w Koronie dzierżył buławę Stanisław Żółkiewski, na Litwie Jan Karol Chodkiewicz. Przyszłość wysypać jeszcze miała na stół wojenny całą przygarść talentów. Spróbujmy to sobie niektórymi tylko przykładami uzmysłowić. W chwili zmagań pod Białym Kamieniem [1604 rok] Stanisław Koniecpolski był dopiero chłopaczkiem, Stefan Czarniecki miał trzy lata… albo nie począł się jeszcze w łonie matki (pewności brak, bo jego metryki nie posiadamy). Na godzinę narodzin Jana Sobieskiego należało…
O tym jak Tatarzy Lublin oblegali
7 kwietnia 1340 roku umarł, otruty przez bojarów, piastowski książę Bolesław Jerzy zasiadający na tronie księstwa włodzimiersko-halickiego. Od razu rozpoczęła się gra o spadek po zmarłym Piaście. Na Rusi Czerwonej skrzyżowały się interesy Polski, Litwy, Węgier i Tatarów. Tatarski najazd Król Polski Kazimierz Wielki działał szybko i skutecznie. Już 9 dni po śmierci krewniaka zebrał wojsko i wkroczył do sąsiedniego księstwa. Uczynił to na mocy wcześniejszych układów z księciem Bolesławem Jerzym. Po kilku dniach przed polskim królem skapitulował Lwów. Jednak nie wszyscy bojarzy uznali władze Kazimierza. Na czele opozycji bojarskiej stanął starosta włodzimiersko-halicki Dymitr Detko. Na…
Boże Narodzenie w II Rzeczpospolitej
Historia w fotografii zapisana. Chwile te niezwykłe i te najzwyklejsze ręką fotografa zaklęte w obrazie. Mimo upływu lat ukazują nam świat, którego już nie ma. Pozwalają poczuć namiastkę jego atmosfery. To prawdziwie sentymentalna podróż. Wędrówka do czasów młodości naszych babek i dziadów. Czasów wspaniałej II Rzeczypospolitej! Jak w tym okresie wyglądały obchody Świąt Bożego Narodzenia? Jak do świąt przygotowywali się Polacy? Jak te święta celebrowali? Właśnie tak… Lata 20. Lata 30. Tytułowa grafika: Jasełka wystawione przez zespół Związku Teatrów Ludowych w Warszawie. Wszystkie zdjęcia pochodzą z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego. Piotr Worwa
W okopie Bóg się rodzi czyli bożonarodzeniowy rozejm 1914 roku
Święta Bożego Narodzenia to święty czas. Atmosfera i magia tych niezwykłych dni od wieków sprawiały, że ludzie choć na chwilę stawali się lepsi. Wielokrotnie działo się to na przekór życiowych tragedii, katastrof i wojen. Ludzie przecież w głębi serca są dobrzy i wszyscy pragną pokoju. Szczególnie gdy rodzi się Bóg… „Cicha Noc” pod Ypres Sto lat temu Europę rozdzierała jedna z najkrwawszych wojen w historii – I wojna światowa. Wigilia Bożego Narodzenia Anno Domini 1914 zastała w okopach miliony żołnierzy. Na co dzień patrzyli śmierci w oczy, byli zmęczeni, zrezygnowani, przerażeni. Niemcy, Brytyjczycy, Francuzi, Polacy, Rosjanie……
„Pozostaliśmy wierni!” czyli ostatnia defilada
Był maj 1946 roku. Komunistyczna władza pod osłoną radzieckich karabinów coraz stabilniej lokowała się w Polsce. Do więzień trafiały tysiące bohaterów podziemia niepodległościowego, żołnierzy AK i NSZ. Tym którym udało się uniknąć aresztowania nie pozostawało nic jak ponownie wrócić do lasu. Podobny los spotkał kapitana Narodowych Sił Zbrojnych Henryka Flame „Bartek”. Wiosną 1945 roku został on zmuszony do ucieczki w lasy Beskidu Śląskiego, gdzie udało się mu odtworzyć potężne zgrupowanie partyzanckie. Jego oddział w chwili największej świetności liczył około 300 w pełni uzbrojonych i umundurowanych żołnierzy. Pozwoliło mu to przeprowadzić ponad trzysta akcji zbrojnych oraz przez…