Złota Brama to jedna z nielicznych kijowskich pamiątek potęgi średniowiecznej Rusi. Była jedną z czterech bram w murach obronnych Kijowa. Została wzniesiona na rozkaz księcia Jarosława Mądrego około 1037 roku. Po dziś dzień stanowi symbol bogactwa i siły dawnej Rusi Kijowskiej.
Brama i miecz
Złota Brama przebojem wdarła się również do polskiej historii. 14 sierpnia 1018 roku Bolesław Chrobry na czele polskich oddziałów wkroczył do Kijowa. Książę Rusi i budowniczy Złotej Bramy Jarosław Mądry pierzchnął na północ. Jak mówi legenda Chrobry wjeżdżając do miasta miał uderzyć mieczem o wrota Złotej Bramy. Na mieczu pozostała szczerba. Tak Gall Anonim opisał ten moment:
A Bolesław bez oporu wkroczył do wielkiego i bogatego miasta i dobywszy z pochew miecza uderzył nim w Złotą Bramę.
Odtąd Szczerbiec, bo tak nazwano miecz Bolesława, stać się miał mieczem koronacyjnym królów polskich.
Bolesław I Chrobry ze Szczerbcem pod Złotą Bramą w Kijowie, obraz Jana Matejki. Źródło: Wikimedia Commons
Legenda i tradycja
Złota Brama dzięki legendzie w polskiej tradycji zagościła na wieki. Jak to jednak w legendach bywa nie wszystkie fakty muszą być prawdziwe. Bo choć Bolesław Chrobry faktycznie zdobył potężny Kijów to wyszczerbić miecza na złotych wrotach nie mógł. Złota Brama powstała bowiem już po śmierci polskiego władcy.
Armia litewska wkracza do Kijowa w czasie powstania Chmielnickiego w 1651 roku, widoczne są ruiny Złotej Bramy, rysunek świadka tych wydarzeń Abrahama van Westervelda. Źródło: Wikimedia Commons
Oryginalne pozostałości bramy na pocz. XX wieku. Źródło: Wikimedia Commons
Złota Brama – widok obecny. Przed bramą widoczny pomnik księcia Jarosława Mądrego – księcia Rusi Kijowskiej i fundatora Złotej Bramy. To właśnie książę Jarosław musiał uchodzić w 1018 roku z Kijowa przed wojskami Bolesława Chrobrego. Ruski książę pomścił tą zniewagę w 1031 roku najeżdżając na Polskę w sojuszu z cesarzem niemieckim Konradem II. Rusko-niemiecki atak doprowadził do upadku Mieszka II. Zdjęcie pochodzi z mojego wyjazdu do Kijowa. Fot. Bartosz Miśkowiec.
Symbol i pamiątka
Mijały wieki. Polskie oddziały miały jeszcze nie raz wkraczać do Kijowa. Złota Brama popadła w ruinę niszczona przez najeźdźców idących ze wschodu. Dopiero w 1982 roku została całkowicie odnowiona z okazji 1500-lecia Kijowa. Dziś stanowi jeden z najważniejszych zabytków miasta. Niezmiennie pozostaje także ważnym symbolem zarówno dla Ukraińców jak i Polaków, którzy widzą w niej pamiątkę dawnej chwały swych państw.
Piotr Worwa
Bibliografia:
Kronika Galla Anonima
Jasienica Paweł, Polska Piastów, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986.
Tytułowa grafika: Złota Brama – widok obecny. Zdjęcie pochodzi z mojego wyjazdu do Kijowa. Autor: Bartosz Miśkowiec
