W 1013 roku w Merseburgu Bolesław Chrobry zawarł pokój z cesarzem niemieckim Henrykiem II. Walki polsko-niemieckie ustały po blisko 10 latach. Chrobry utrzymał swe zaodrzańskie posiadłości – Łużyce i Milsko. W planach były już także zaślubiny jego syna Mieszka II z córką palatyna reńskiego, Rychezą. Konflikt między sąsiadami został zawieszony, gdyż obie strony miały w tym momencie inne priorytety do załatwienia. Cesarz Henryk II wyruszał właśnie do Rzymu po cesarską koronę, Bolesława pochłonęły kwestie wschodnie. Pokój nie trwał jednak długo. Granica polsko-niemiecka zapłonęła ponownie już w 1015 roku.
Wojna roku 1015
Polska została zaatakowana z trzech kierunków. Na północy w polskie granice wkroczyli Sasi księcia Bernarda i pogańscy Wieleci, na południu Czesi prowadzeni przez władcę Czech – Udalryka. Od zachodu, z Magdeburga, maszerowały główne siły niemieckie na czele z cesarzem Henrykiem II. W tej sytuacji Chrobry podzielił swoje wojska również na trzy zgrupowania. Czechów powstrzymali sprzymierzeni z Polakami Morawianie. Wieletom stawił czoła osobiście Bolesław, zmuszając ich wkrótce do odwrotu. Walkę z cesarzem Chrobry nakazał synowi Mieszkowi. Nim przemówiła stal cesarz przez posłów usiłował przekonać Mieszka do uległości. Wszak zaledwie rok wcześniej ratował Piasta z czeskiej niewoli. Mieszko miał też w Niemczech licznych i wpływowych krewnych. Nic to nie dało. Książę pozostał wierny ojcu. Zaczęła się bitwa pod Krosnem Odrzańskim. To właśnie u przepraw przez Odrę w sierpniu 1025 roku trwały najcięższe boje. Wojska cesarskie, po krwawym starciu, zmusiły Mieszka do odwrotu. Nie udało im się jednak rozbić oddziałów polskiego księcia, któremu na pomoc z północy szedł już ojciec. Niebawem sytuacja uległa zmianie. Połączone wojska polskie zahamowały natarcie niemieckie i zmusiły osamotnionego cesarza do odwrotu.
Mieszko II Lambert. Źródło: Aleksander Lesser, Wikimedia Commons
Polska kontrofensywa
W ślad za wycofującymi się Niemcami ruszył Mieszko II. Trudne warunki terenowe oraz rosnący nacisk pościgu młodego Piasta całkowicie złamały cesarskiego ducha walki. Henryk przekazał komendę margrabiemu Geronowi i wraz z przybocznymi pierzchnął na zachód. W ostatniej chwili… Z początkiem września 1025 roku wojowie Mieszka runęli na wroga i zdemolowali siły cesarskie. Legł sam Geron. Oddziały polskie przekroczyły Łabę i pomaszerowały na Miśnię. Miasto zostało oblężone.
Tymczasem cesarz dotarł ze swoim wojskiem do Strzały, a ponieważ wiedział, że Mieszko następuje mu na pięty z siłą zbrojną, nakazał margrabiemu Hermanowi przybyć szybko do obrony miśnieńskiego grodu, sam zaś udał się prosto do Merseburga. Mieszko atoli, pouczony przez swojego niegodziwego ojca, skoro tylko zauważył, że nasi [tj. Niemcy] odeszli rozdzieleni na części, nie pozostawiwszy żadnej osłony, przeprawił się 13 września o świcie przez Łabę pod wspomnianym grodem z siedmiu legiami i nakazał jednym z nich pustoszyć okolicę, drugim zaś przystąpić do zdobywania grodu. (Thietmar z Merseburga, „Kronika Thietmara”)
Podgrodzie miasta poddało się bez walki. Następnie nastąpił szturm warowni. Jej obroną kierował Herman – margrabia Miśni i… szwagier Mieszka (mąż Regelindy, córki Chrobrego). Wywiązała się zaciekła walka. Obrona słabła. Miasto padłoby zapewne, lecz… gwałtownie zaczął podnosić się poziom wód Łaby. Mieszko widząc, że przybierająca rzeka może zagrodzić Polakom powrót, zarządził odwrót.
Mieszko II i Pomorzanie. Miedzioryt Angela Campanelli na podstawie obrazu Franciszka Smuglewicza. Źródło: Wikimedia Commons
Zwycięski pokój
Wojna trwała w kolejnych latach. W 1017 roku następna cesarska wyprawa na Polskę rozbiła się o wały Niemczy. Kres konfliktu nadszedł rok później. W 1018 roku w Budziszynie na Łużycach cesarz Henryk II oraz książę Bolesław Chrobry zawarli pokój. Traktat zamykał długi okres wojen polsko-niemieckich ciągnący się z przerwami od 1002 roku. Przy Polsce pozostały Łużyce, Milsko i Morawy. Bolesław uzyskał również niemieckie posiłki na wyprawę kijowską. Swe długie i burzliwe panowanie w roku 1025 roku zdążył jeszcze ozłocić królewską koroną.
Piotr Worwa
Bibliografia:
Kronika Thietmara
Jasienica Paweł, Polska Piastów, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986.
Mieszko II Lambert, pod red. zespołu Magazynu Historycznego „Mówią Wieki”, Kolekcja Hachette, Warszawa 2009.
Mieszko II, „Władcy Polski – cykl dodatków „Rzeczpospolitej” przygotowany we współpracy z „Mówią Wieki”, nr 2a/2007.
Tytułowa grafika: „Bolesław Chrobry wbija słupy graniczne w Łabę i Soławę”, grafika z Album Wileńskie Jana Kazimierza Wilczyńskiego. Źródło: By Anonymous plate XIX century (http://polona.pl/item/5552568/6/) Wikimedia Commons
