Ryga. Trzy wieże

Trzy budowle, trzy świątynie, trzy wieże… Nad miastem Ryga górują od zawsze. Widoczne na historycznych rycinach i współczesnych zdjęciach niezmiennie nadają charakteru miejskiemu krajobrazowi stolicy Łotwy. W historię tej nadbałtyckiej metropolii wpisały się już na dobre.

Kościół św. Piotra

Wieża wschodnia wznosząca się nad miastem Ryga na wysokość ponad 123 metrów to wieża protestanckiego kościoła św. Piotra. Pierwsza historyczna wzmianka o świątyni datowana jest na rok 1209. Swego obecnego, późnogotyckiego kształtu kościół nabrał w XV wieku. Pod kierownictwem mistrza Johanna Rumeshottel’a z Rostocka powstało wtedy m.in. gotyckie prezbiterium. W 1524 roku kościół zdemolowały zamieszki protestantów zainicjowane przez kupieckie Bractwo Czarnogłowych. Wkrótce, po wypędzeniu z Rygi ludności katolickiej, świątynię przejęli luteranie. Bardzo burzliwą historię miała też sama świątynna wieża. W 1666 roku zniszczyła ją burza, w 1677 roku pożar. W kolejnych latach wieża i sam kościół zostały przebudowane w stylu barokowym. Drewniana szpila świątynnej wieży runęła już w 1721 roku. Odbudowana została jeszcze w tym samym stuleciu. Prawie całkowicie kościół św. Piotra zrujnowany został podczas niemieckiej inwazji na Związek Sowiecki w 1941 rok. W gruzach legła wieża kościoła, naruszona została jego konstrukcja, a z bogatego wyposarzenia, które strawił ogień, nie ostało się praktycznie nic. Renowacja i odbudowa kościoła zajęła kilka powojennych dekad. W latach 70. nad miastem ponownie stanęła spiczasta kościelna wieża, a w latach 80. mieszkańcom udostępnione zostały świątynne wnętrza. Obecnie kościół św. Piotra ponownie stanowi najwyższą świątynię łotewskiej stolicy, a z jego wieży turyści podziwiać mogą panoramę miasta.

Katedra Ryska pw. Najświętszej Maryi Panny

Centralna wieża górująca nad Rygą to 90 metrowa wieża protestanckiej katedry pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny tzw. Katedry Domskiej. Historia świątyni sięga epoki średniowiecza. Jej budowę w 1211 roku rozpoczął biskup Albert – założyciel miasta Ryga. Przez kolejne dziesięciolecia katedralne mury pięły się w górę wznoszone najpierw z kamienia, a potem z cegły. Już w 1226 roku legat papieski Wilhelm z Modeny zorganizował w jej wnętrzu obrady regionalnego kleru. Do końca XV wieku świątynia rozrastała się o kolejne nawy i kaplice. Rosła też katedralna wieża, a w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła powstały zabudowania klasztorne. Tak ukończona świątynia była głównym kościołem biskupim w Inflantach, aż do sekularyzacji w 1561 roku. Ostatni arcybiskup Rygi – Wilhelm brandenburski – odsprzedał wtedy katedrę miastu. Świątynie, zrujnowaną przez zamieszki zwolenników reformacji w 1524 roku oraz pożar w 1547 roku, już w obrządku ewangelickim nowi właściciele odremontowali w 1595 roku. W XVII wieku Bractwo Czarnogłowych ufundowało drewnianą oprawę ołtarzową. Z początkiem wieku XVIII dach katedry uszkodziło rosyjskie oblężenie, a z końcem stulecia miejskie władze zdecydowały o budowie nowej barokowej wieży. W wyniku prac rekonstruktorsko-remontowych w latach 1881-1914 świątynia nabrała swego współczesnego wyglądu. Obecnie pozostaje główną świątynią Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego na Łotwie oraz największym średniowiecznym kościołem państw bałtyckich.

Kościół św. Jakuba

Wieża wznosząca się nad miastem od strony zachodniej na wysokość prawie 92 metrów to wieża kościoła św. Jakuba. Pierwsza pisemna wzmianka na temat świątyni pochodzi z 1226 roku. Wiadomo, że nim końca dobiegło stulecie XIII budowa gotyckiego kościoła pod wezwaniem św. Jakuba została zakończona. U swych początków świątynia znajdowała się poza murami miasta, dając schronienie podróżnym i kupcom, którzy nie zdążyli dostać się do Rygi przed zamknięciem bram miejskich. W XV wieku do kościoła dobudowana została kaplica św. Krzyża. Podwyższeniu uległa również kościelna wieża, na której na zewnętrznej ścianie zamontowany został dzwon oraz pierwszy miejski zegar. W 1524 roku wnętrza kościoła zdemolowali zwolennicy reformacji. Na krótko, w 1582 roku, świątynie przywrócił katolikom król Stefan Batory. Opiekować mieli się nią jezuici, którzy przy kościele założyli jedną z najstarszych ryskich szkół. W pierwszej połowie XVII wieku wraz z przyłączeniem Inflant do Szwecji świątynia ponownie trafiła w ręce protestantów. Pozostała w nich przez kolejne trzy stulecia by do katolików powrócić w 1923 roku. Obecnie świątynia jest kościołem katedralnym oraz siedzibą katolickiego arcybiskupa Łowy. W 1993 roku kościół odwiedził papież Jan Paweł II.

Piotr Worwa

Bibliografia:

Sepp Valeri, Ryga. Miasto na granicy tysiącleci, Felistella, 2013.

Rīgas Doms, doms.lv

Tytułowa grafika: Panorama Rygi w 1572 roku. Źródło: Braun & Hogenberg: of „Civitates Orbis Terrarum”,Wikimedia Commons