Krwawa Dynastia czyli wszystkie zbrodnie Piastów cz. 1

Dynastia Piastów władała Polską ponad cztery stulecia, a na Śląsku i Mazowszu jej przedstawiciele utrzymali się na książęcych tronach jeszcze dłużej. Ogromna liczba piastowskich książąt, niemal w każdym pokoleniu powodowała zaciekłe walki o władze. Wielka polityka, ambicje i namiętności regularnie targały dynastią i Królestwem prowadząc do bezwzględnej gry o tron, a nierzadko i krwawych zbrodni. Te z kolei uczyniły z Piastów najbardziej wyrazistą rodzinę panującą w polskiej historii… Krwawą Dynastię!

Szatan na tronie

Kiedy około 992 roku Bolesław Chrobry obejmował władzę w państwie był już dojrzałym mężczyzną. Jedną z pierwszych jego decyzji była ta o wygnaniu z kraju macochy Ody i jej trzech synów, a jego przyrodnich braci. Tak rozpoczynały się niepodzielne rządy Bolesława, który do historii przeszedł jako Chrobry, czyli odważny. I rzeczywiście nowy władca Polan poczynał sobie śmiało. W 1003 roku interweniował w Czechach, gdzie na praskim tronie osadził Bolesława III Rudego. Gdy ten nie spełnił oczekiwań Chrobrego, został zaproszony na zjazd do Krakowa, uwięziony i okaleczony. Polski władca nakazał wyłupić mu oczy. Ponoć aż do 1034 roku nieszczęśnik snuł się po wawelskich komnatach. Trwała już wtedy wojna z Cesarstwem. O tym jak bardzo Bolesław Chrobry dał się we znaki Niemcom świadczyć może fakt, że w niemieckich kronikach nazwany został „lwem ryczącym z wlokącym się za nim ogonem”. W biblijnej Apokalipsie św. Jan określił tak… szatana. Gdy po długich 16 latach zakończyły się wreszcie wojny z Niemcami Chrobry od razu uderzył na Wschód. Jego brawurowa kampania wojenna w 1018 roku zakończyła się zdobyciem samego Kijowa. Polski władca zdobył w mieście nie tylko niezliczone bogactwa, ale i ruską księżniczkę Przedsławę. Przed laty bezskutecznie starał się o jej rękę. Gdy wkroczył do miasta posiadł ją siłą, a potem zabrał do kraju jako brankę. Sprawa gwałtu na księżniczce odbiła się szerokim echem w Europie. Wspominają o nim kroniki na Rusi i w Niemczech, a nawet piszący po latach na zlecenia Piastów Gall Anonim.

Bolesław bez oporu wkroczył do wielkiego i bogatego miasta i dobywszy z pochew miecza uderzył nim w Złotą Bramę, gdy zaś ludzie jego się dziwili, czemu to czyni, wyjaśnił [im to] ze śmiechem, a wcale dowcipnie: „Tak jak w tej godzinie Złota Brama miasta ugodzoną została tym mieczem, tak następnej nocy ulegnie siostra najtchórzliwszego z królów, której mi dać nie chciał. Jednakże nie połączy się z Bolesławem w łożu małżeńskim, lecz tylko raz jeden, jak nałożnica, aby pomszczona została w ten sposób zniewaga naszego rodu, Rusinom zaś ku obeldze i hańbie”. Tak powiedział i co rzekł, to spełnił. (Gall Anonim)

Swe długie i burzliwe panowanie Bolesław Chrobry uwieńczył królewską koronacją w 1025 roku. Zmarł niedługo potem.

Koronacja Bolesława Chrobrego, obraz Jana Matejki. Źródło: Wikimedia Commons

Wykastrowany król

Polityczną i osobista cenę za bezwzględną politykę Bolesława Chrobrego zapłacił jego syn Mieszko II. W 1031 roku z tronu zrzucił go jednoczesny niemiecko-ruski najazd na Polskę. Polski król schronienia szukał w Pradze. Pamiętający dawne zniewagi Czesi uwięzili go i… wykastrowali. Tymczasem władzę w Polsce objął starszy syn Chrobrego i brat Mieszka II, Bezprym. Książę pozbawiony dziedzictwa przez ojca i brata zainspirował wrogi najazd na Polskę. Gdy wreszcie zasiadł na tronie, królewskie insygnia odesłał do Niemiec. Rozpoczął też krwawe prześladowania zwolenników Mieszka II. Bezwzględne rządy wkrótce doprowadziły do jego upadku. W 1032 roku został zamordowany przez jednego ze swych dworzan najprawdopodobniej na zlecenie Ottona – najmłodszego z synów Chrobrego. Mord otworzył drogę powrotną do kraju dla więzionego w Czechach Mieszka II. Rok później w niewyjaśnionych okolicznościach umarł książę Otto, a Mieszko stał się niepodzielnym władcą piastowskiego dziedzictwa. Czy przyczynił się do śmierci Ottona? Nie wiadomo.

Sprawa biskupa Stanisława

Chaos, rozbicie i reakcje pogańską w państwie polskim udało się opanować dopiero Kazimierzowi Odnowicielowi. Jego syn Bolesław Śmiały mógł już sobie pozwolić na interwencję w sąsiednich państwach. W 1076 roku odzyskał też królewską koronę. Rok później, w czasie kolejnej z wypraw króla na Ruś, w Polsce wybuchły niepokoje oraz bunt możnych przeciwko władcy. Motywy antykrólewskiego spisku nie są do końca znane. Wiadomo jednak, że w sprawę zamieszany był biskup krakowski Stanisław ze Szczepanowa. Bolesław Śmiały uznał biskupa za zdrajcę i skazał go na obcięcie członków. Tradycja głosi, że wyrok został wykonany przez króla osobiście. Stanisław, uznany później za świętego męczennika, miał ponieść śmierć z rąk królewskich w czasie sprawowania Mszy Świętej w krakowskim Kościele na Skałce w 1079 roku.

Jak zaś doszło do wypędzenia króla Bolesława z Polski, długo byłoby o tym mówić; tyle wszakże można powiedzieć, że sam będąc pomazańcem [Bożym] nie powinien był [drugiego] pomazańca za żaden grzech karać cieleśnie. Wiele mu to bowiem zaszkodziło, gdy przeciw grzechowi grzech zastosował i za zdradę wydał biskupa na obcięcie członków. (Gall Anonim)

Zbrodnia na biskupie wywołała wrzenie w kraju. Śmiały musiał ratować się ucieczką na Węgry. Został tam zamordowany w 1081 roku. Do Polski, w której władzę przejął jego brat, Władysław Herman, zdołał powrócić jego syn Mieszko. On też wkrótce padł ofiarą spisku. Został otruty w 1089 roku. Czy w ten sposób legalnego dziedzica korony pozbył się Władysław Herman? Dzisiaj nie sposób dociec.

Św. Stanisław karcący Bolesława Śmiałego, obraz Jana Matejki. Źródło: Wikimedia Commons

Wojna braci

Samodzielne rządy Władysława Hermana nie trwały długo. Począwszy od 1093 roku kraj raz po raz rozdzierały bunty synów księcia – Zbigniewa i Bolesława, zwanego Krzywoustym. Młodzi książęta zbrojnie występowali przeciwko ojcu oraz jego palatynowi Sieciechowi. W końcu postawili na swoim, pozbyli się Sieciecha i otrzymali własne dzielnice. Po śmierci Władysława Hermana w 1102 roku walki nie ustały. Spór toczył się teraz o prymat i dominację nad całym państwem, a śmiertelnymi wrogami stali się do niedawni sojusznicy, bracia Zbigniew i Bolesław. Ze zmagań zwycięsko wyszedł Bolesław. Zbigniew musiał uchodzić z kraju, do którego jednak próbował powrócić wsparty przez Niemców i Czechów. Bolesław wyraził na to zgodę w 1110 roku. Zbigniew otrzymał w zarząd kilka grodów i miał pozostać posłuszny bratu. Układ nie zadowolił żadnej ze stron. Niebawem Bolesław nakazał uwięzić i oślepić brata. Okaleczony i załamany Zbigniew zmarł. W kraju zawrzało jak niegdyś po zbrodni dokonanej przez Bolesława Śmiałego. Możni szemrali, Kościół zagroził klątwą. Krzywousty na dowód skruchy przywdział pokutny wór i odbył pielgrzymki do sanktuarium św. Idziego na Węgrzech oraz św. Wojciecha w Gnieźnie. Sytuacja została opanowana, tron utrzymany.

Widzieliśmy bowiem [na własne oczy] tak znakomitego męża, tak potężnego księcia, tak lubego młodzieńca, jak po raz pierwszy przez dni czterdzieści pościł publicznie, leżąc wytrwale na ziemi w popiele i w włosienicy, wśród strumieni łez i łkań, jak wyrzekł się obcowania i rozmowy z ludźmi, mając ziemię za stół, trawę za ręcznik, czarny chleb za przysmaki, a wodę za nektar. (Gall Anonim)

Przyjęcie Żydów, obraz Jana Matejki. Na obrazie widoczny książę Władysław Herman i jego synowie – Zbigniew i Bolesław. Źródło: Wikimedia Commons

Piotr Worwa

Bibliografia:

Anonim Gall, Kronika Polska, Wydawnictwo Armoryka.

Jasienica Paweł, Polska Piastów, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986.

Rosik Stanisław, Wiszewski Przemysław, Poczet Polskich Królów i Książąt – od Mieszka I do Władysława Laskonogiego, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2005.

Tytułowa grafika: Zabójstwo św. Stanisława, obraz Jana Matejki. Źródło: Wikimedia Commons

Dodaj komentarz