Zapomniana szarża czyli bitwa pod Hrebionką

Płonęły polskie granice na wschodzie. Trwała wojna polsko-bolszewicka. Latem 1920 roku dogasała polska ofensywa kijowska. Bolszewicy szykowali się do kontruderzenia. 10 czerwca odbili Kijów. 2 lipca Michaił Tuchaczewski wydał swoim armiom rozkaz marszu „po trupie Polski do ogólnoświatowego pożaru”. Bolszewickie chordy ruszyły na Zachód. Wojsko Polskie rozpoczęło odwrót ku Wiśle.

Otoczona Brygada   

W kierunku Warszawy cofała się XII Brygada Piechoty dowodzona przez pułkownika Jana Dobrowolskiego. Bolszewicy byli jednak szybsi. Gdzieś na terenach dzisiejszej Białorusi, na północ od drogi łączącej Ihumeń z Mińskiem, w okolicach wsi Hrebionka polska piechota została otoczona. Był 9 lipca 1920 roku. Sytuacja XII Brygady wydawała się beznadziejna.

Uroczystości w Warszawie z okazji rocznicy Bitwy Warszawskiej 1920 roku. Defilada 11. pułku ułanów. 1924 rok. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Piorunujące uderzenie

Ratunek nadszedł z najmniej spodziewanej strony. O dramatycznej sytuacji XII Brygady dowiedział się rotmistrz Władysław Rozlau, dowódca 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich. Pod swoją komendą miał zaledwie 250 żołnierzy. Nie wahał się jednak ruszyć na ratunek polskiej brygadzie. Już niedługo na rozwinięte w tyralierze bolszewickie oddziały, jak grom z jasnego nieba, spadło uderzenie polskich ułanów. Wróg mimo 30-krotnej przewagi rzucił się do panicznej ucieczki. Bolszewickie Pułki Strzeleckie – 70., 71. i 72. – zostały zmiecione z powierzchni ziemi. Dosłownie… Legło 127 bolszewików. Straty polskie wyniosły zaledwie pięciu żołnierzy i jednego oficera.

Delegacja 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich u marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego. 1937 rok. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Zapomniane zwycięstwo

Starcie pod Hrebionką zakończyło się całkowitym polskim zwycięstwem. XII Brygada Piechoty, doniedawna skazana na zagładę, mogła wycofać się w spokoju na bezpieczne pozycje. Z kolei bohaterscy ułani z 4 Pułku dotarli na przedpola Warszawy, gdzie 15 sierpnia 1920 roku wzięli udział przełomowej dla całej wojny polskiej kontrofensywie. Zwycięskie walki z bolszewikami kontynuowali aż po Niemen i Berezynę. Sam atak Ułanów Zaniemeńskich spod Hrebionki dołączył do długiej listy brawurowych zwycięstw polskiej jazdy. Stał się jednocześnie najbardziej zapomnianą szarżą polskich jeźdźców.

Piotr Worwa

Bibliografia:

9 lipca 1920 r. Bitwa pod Hrebionką, Interia Nowa Historia, 09.07.2015 r.

4 pułk ułanów Zaniemeńskich, WIARUS, nr 26/1937

Grafika tytułowa: Uroczystości w Warszawie z okazji rocznicy Bitwy Warszawskiej 1920 roku zwanej „cudem nad Wisłą”. Ułani z plutonu trębaczy podczas uroczystości. 1924 rok. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Dodaj komentarz