Tajemnica Dołęży

Było około 1250-1200 r. p.n.e. Egiptem rządzili ostatni wielcy faraonowie Ramzes II i Ramzes III, Żydzi dotarli do Ziemi Obiecanej i wojowali z Filistynami, na Peloponezie upadała cywilizacja mykeńska, a w dalekich Chinach nadchodził kres dynastii Shang. Rzym miał powstać dopiero za 500 lat. Czasy były niespokojne. Upadały cywilizacje, wędrowały ludy…

Rzeka Tollense (Dołęża). Po dziś dzień skrywa tajemnice prehistorycznej bitwy. Fot: Thomas Kohler from Waren (Müritz), Deutschland [CC BY-SA 2.0], Wikimedia Commons

Wielka bitwa nad Bałtykiem

Ciszy nie było także nad Bałtykiem. To pośród puszcz i bagien Pomorza Przedniego, nad rzeką Dołężą (niem. Tollense) starły się ze sobą dwie potężne armie. Najprawdopodobniej walczyły o panowanie nad pobliską groblą. Ta stanowiła punkt strategiczny już w odległej starożytności. Drewniane elementy, które dotrwały do dzisiaj wbite w dno rzeki, dały się datować metodami dendrochronologicznymi na XII-XIV w. p.n.e. Naukowcy przebadali również fragmenty pola bitwy. Na podstawie badań archeologicznych oraz analizy szkieletów poległych, naukowcy oszacowali, że w bitwie wzięło udział kilka tysięcy zawodowych wojowników. Po przebadaniu zaledwie 10% obszaru, na którym toczyła się bitwa odkryto 130 szkieletów, w większości mężczyzn w wieku 20-30 lat, szczątki 5 koni, a także pałki, włócznie, noże, miecz i groty strzał. Co czwarty z odnalezionych szkieletów nosił ślady zagojonych ran, które musiały powstać w wyniku stoczonych wcześniej walk. Skala i rozmiar bitwy zadziwia.

Broń i ozdoby z okresu epoki brązu. Wszystkie obiekty znalezione w rejonie bitwy nad Dołężą odpowiadają typologicznie okresowi kultury nordyjskiej. Kultura nordyjska to kultura archeologiczna epoki brązu. Istniała w latach 2200–400 p.n.e. Swoim zasięgiem obejmowała teren północnych Niemiec, Danii, południowej Skandynawii i Gotlandii oraz innych wysp południowej części basenu Morza Bałtyckiego. Fot: Work of Romanian goverment, Wikimedia Commons

Prehistoryczna tajemnica

Kim więc byli wojownicy z nad Dołęży? Kto był wstanie zmobilizować do walki tak duże siły i stoczyć jedną z największych bitew epoki? Kto zbudował i kontrolował strategiczną przeprawę? Odpowiedzi na te pytania pozostają tajemnicą. Źródła historyczne milczą. Mówią za to szkielety… Badania DNA pobranego z zębów poległych wykazują podobieństwo wojowników z nad Dołęży zarówno do współczesnych południowych Europejczyków, jak i Skandynawów oraz Polaków. Mimo tych badań zagadka wielkiej bitwy u granic przyszłej Polski pozostaje nierozwiązana.

Piotr Worwa

Bibliografia:

Bartnicki Marcin, Bitwa nad rzeką Tollense – tajemnicze starcie w starożytnej Europie Środkowej, dorzeczy.pl, 15.08.2017.

Pastuszka Wojciech, Nowe wieści o prehistorycznej bitwie nad Bałtykiem, archeowiesci.pl, 29.03.2016.

Tytułowa grafika: Wózek z Trundholm – wózek kultowy znaleziony w 1902 roku w północno-zachodniej części Zelandii w Danii. Datuje się go powszechnie na II okres epoki brązu czyli ok. 1700–1300 p.n.e.  Źródło: Nationalmuseet [CC BY-SA 3.0 or CC BY-SA 2.5]