Było około 1250-1200 r. p.n.e. Egiptem rządzili ostatni wielcy faraonowie Ramzes II i Ramzes III, Żydzi dotarli do Ziemi Obiecanej i wojowali z Filistynami, na Peloponezie upadała cywilizacja mykeńska, a w dalekich Chinach nadchodził kres dynastii Shang. Rzym miał powstać dopiero za 500 lat. Czasy były niespokojne. Upadały cywilizacje, wędrowały ludy…
![](https://chwalazapomniana.pl/wp-content/uploads/2018/12/Tollense.jpg)
Rzeka Tollense (Dołęża). Po dziś dzień skrywa tajemnice prehistorycznej bitwy. Fot: Thomas Kohler from Waren (Müritz), Deutschland [CC BY-SA 2.0], Wikimedia Commons
Wielka bitwa nad Bałtykiem?
Ciszy nie było także nad Bałtykiem. To pośród puszcz i bagien Pomorza Przedniego, nad rzeką Dołężą (niem. Tollense) starły się ze sobą dwie potężne armie. Najprawdopodobniej walczyły o panowanie nad pobliską groblą. Ta stanowiła punkt strategiczny już w odległej starożytności. Drewniane elementy, które dotrwały do dzisiaj wbite w dno rzeki, dały się datować metodami dendrochronologicznymi na XII-XIV w. p.n.e. Naukowcy przebadali również fragmenty pola bitwy. Na podstawie badań archeologicznych oraz analizy szkieletów poległych, naukowcy oszacowali, że w bitwie wzięło udział kilka tysięcy zawodowych wojowników. Po przebadaniu zaledwie 10% obszaru, na którym toczyła się bitwa odkryto 130 szkieletów, w większości mężczyzn w wieku 20-30 lat, szczątki 5 koni, a także pałki, włócznie, noże, miecz i groty strzał. Co czwarty z odnalezionych szkieletów nosił ślady zagojonych ran, które musiały powstać w wyniku stoczonych wcześniej walk. Skala i rozmiar bitwy zadziwia. Czy aby na pewno?
![](https://chwalazapomniana.pl/wp-content/uploads/2018/12/Bronze_age_weapons_Romaniaa.jpg)
Broń i ozdoby z okresu epoki brązu. Wszystkie obiekty znalezione w rejonie bitwy nad Dołężą odpowiadają typologicznie okresowi kultury nordyjskiej. Kultura nordyjska to kultura archeologiczna epoki brązu. Istniała w latach 2200–400 p.n.e. Swoim zasięgiem obejmowała teren północnych Niemiec, Danii, południowej Skandynawii i Gotlandii oraz innych wysp południowej części basenu Morza Bałtyckiego. Fot: Work of Romanian goverment, Wikimedia Commons
Kupiecka karawana?
Najnowsze badania archeologiczne poddały w wątpliwość obecności nad Dołężą wielkiej prehistorycznej batalii. Co zatem wydarzyło się na Pomorzu Przednim? Odkrycie na pobojowisku brązowych sztabek oraz narzędzi, a także zidentyfikowanie wśród poległych kobiet i dzieci, skłoniło historyków do opracowania nowej teorii tłumaczącej tajemnice Dołęży. Według niej tysiące lat temu duża kupiecka karawana, która na miejscowej grobli przekraczała rzekę, napadnięta została przez dobrze zorganizowaną i uzbrojoną bandę zbójecką. Większość uczestników kupieckiej wyprawy zostało wyciętych, reszta zapewne trafiła do niewoli. Towar i prowadzone na handel konie (genetyczne badania końskich szkieletów wskazują, że były to młode osobniki) zostały rozgrabione.
Prehistoryczna tajemnica
Kim były więc ofiary z nad Dołęży? Gdzie wędrowała wielka kupiecka karawana? Kto był w stanie zmobilizować do walki tak duże siły i stoczyć jedną z największych batalii epoki? Kto zbudował i kontrolował strategiczną przeprawę? Odpowiedzi na te pytania pozostają tajemnicą. Źródła historyczne milczą. Mówią za to szkielety… Badania DNA pobranego z zębów poległych wykazują podobieństwo wojowników/kupców z nad Dołęży zarówno do współczesnych południowych Europejczyków, jak i Skandynawów oraz Polaków. Mimo tych badań zagadka prehistorycznego starcia u granic przyszłej Polski pozostaje nierozwiązana.
Piotr Worwa
Bibliografia:
Bartnicki Marcin, Bitwa nad rzeką Tollense – tajemnicze starcie w starożytnej Europie Środkowej, dorzeczy.pl, 15.08.2017.
Pastuszka Wojciech, Nowe wieści o prehistorycznej bitwie nad Bałtykiem, archeowiesci.pl, 29.03.2016.
Żuchowicz Roman, Lechici pod Troją, Najstarsza Historia Polski. Fakty Kontra Fikcje, Focus Historia ekstra, nr 01/2021, s. 36-45.
Tytułowa grafika: Wózek z Trundholm – wózek kultowy znaleziony w 1902 roku w północno-zachodniej części Zelandii w Danii. Datuje się go powszechnie na II okres epoki brązu czyli ok. 1700–1300 p.n.e. Źródło: Nationalmuseet [CC BY-SA 3.0 or CC BY-SA 2.5]
One Comment
jack
grudzień 2, 2018 at 10:08 pmSkoro „Wszystkie obiekty znalezione w rejonie bitwy nad Dołężą odpowiadają typologicznie okresowi kultury nordyjskiej” oznacza to chyba, że nordycy dostali łupnia. Od kogo? Czyżby od naszych przodków Słowian?