4 czerwca 1102 roku zmarł książę Władysław Herman. Władzę nad Polską objęli jego synowie Zbigniew i Bolesław Krzywousty. Starszy Zbigniew otrzymał Wielkopolskę, Kujawy i Mazowsze. Bolesław władał Małopolską, ziemią sandomierską i Śląskiem. Krzywousty od razu rozpoczął serię wypraw wojennych. Jego celem stało się Pomorze. Młody książę postanowił ponownie podporządkować ten region władcom Polski.
U bram Kołobrzegu
Biskupstwo utworzone w Kołobrzegu za czasów Bolesława Chrobrego upadło już w 1005 roku. Pomorze wróciło do pogaństwa, oderwało się od Polski i utrzymywało niezależność. Na handlu bogaciły się pomorskie miasta, na które łakomym okiem spoglądać zaczynali Niemcy. Krzywousty postanowił działać. Na Pomorze wkroczył już jesienią 1102 roku. Zdobył Białogard. Rok później dotarł pod Kołobrzeg, miasta jednak nie zdobył. Z kolejną wyprawą ruszył w 1107 roku. Znów stanął u bram Kołobrzegu. Do swych wojów miał rzec wtedy:
Z kraju pomocy nie będzie, nieprzyjaciel wokół, uciekać nie ma gdzie… za daleko – w Bogu już tylko i w orężu nadzieja!
Zaryzykował i zwyciężył. Mieszkańcy nadmorskiego grodu tym razem nie stawiali oporu. Wylegli przed miasto i złożyli hołd polskiemu władcy. Krzywousty tryumfował.
Bolesław Krzywousty. Grafika Aleksandra Lessera. Źródło: Wikimedia Commons
Pomorskie kampanie
Kolejne lata panowania Bolesława Krzywoustego w Polsce stanowiły nieustanny ciąg walk o podporządkowanie Polsce całego Pomorza, od Gdańska po Szczecin. W pierwszej kolejności polski książę, trzema wyprawami z lat 1113, 1116 i 1119, przyłączył do swych ziem Pomorze Gdańskie. Następnie piastowska ekspansja skierowała się na Zachód. To właśnie na Pomorzu Zachodnim skrzyżowały się strefy wpływów Polski i Niemiec. Do 1122 roku mieczem i dyplomacją Bolesław Krzywousty zmusił do uległości wszystkie ziemie pomorskie aż po Odrę i wyspę Rugię. Po krwawych walkach o Szczecin hołd polskiemu księciu złożył władca Pomorza Warcisław I. Piastowska Polska wracała nad Bałtyk. Pamiątką tych zdarzeń na stulecia stała się pieśń polskich wojów zanotowana przez Galla Anonima:
Naszym przodkom wystarczały ryby słone i cuchnące,
My po świeże przychodzimy, w oceanie pluskające!
Ojcom naszym wystarczało, jeśli grodów dobywali,
A nas burza nie odstrasza ni szum groźny morskiej fali.
Nasi ojce na jelenie urządzali polowanie,
A my skarby i potwory łowim, skryte w oceanie.
Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie – historyczna siedziba rodu Gryfitów, władców Księstwa Pomorskiego. Źródło: Cezarde62 [CC BY-SA 3.0 pl], Wikimedia Commons
Utracona kraina
Bolesław Krzywousty zmarł w 1138 roku. Mimo wieloletnich walk, oraz polskiego wsparcia dla procesu chrystianizacji Pomorza przez Ottona z Bambergu, związki nadmorskich krain z Polską były słabe. Ostatni raz książę Pomorza Zachodniego zasiadł wśród piastowskich książąt na wiecu w Gnieźnie w 1177 roku. Cztery lata później Bogusław I – książę Szczecina został zmuszony do złożenia hołdu niemieckiemu cesarzowi Fryderykowi Barbarossie. Po raz kolejny Pomorze Zachodnie pod polską władzę wróci prawie 800 lat później. Polscy żołnierze znów staną u bram Kołobrzegu i Szczecina w 1945 roku. Ale to już zupełnie inna historia…
Piotr Worwa
Bibliografia:
Jasienica Paweł, Polska Piastów, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986.
Bolesław Krzywousty, pod red. zespołu Magazynu Historycznego „Mówią Wieki”, Kolekcja Hachette, Warszawa 2009.
Tytułowa grafika: Mapa Pomorza i Prus do 1125 roku. Źródło: Dr. Karl von Spruner, Wikimedia Commons
