Przed wiekami na dwóch brzegach Dunaju powstały dwa miasta: Buda i Peszt. Z czasem potężna rzeka zamiast dzielić poczęła łączyć oba grody. Narodził się Budapeszt. Już na zawsze połączyły go mosty… 6 niezwykłych mostów Budapesztu.
1. Most Łańcuchowy
Most Łańcuchowy czyli Most Széchenyiego jest najstarszym mostem Budapesztu. Budowę mostu rozpoczęto w 1839 roku. Most został zaprojektowany przez angielskiego inżyniera Williama Tierneya Clarka, z inicjatywy hrabiego Istvána Széchenyiego – węgierskiego arystokraty, polityka i przedsiębiorcy. Nad jego budową czuwał szkocki inżynier Adam Clark. Budowa mostu przypadła na niespokojne czasy. W 1848 roku wybuchła Wiosna Ludów. Most znalazł się w niebezpieczeństwie. Szkocki inżynier Clark bronił go jednak jak lew. Najpierw uchronił zagranicznych budowniczych mostu przed ludem Budapesztu, który wyległ na barykady. Później pomógł przerzucić przez most wojska węgierskich powstańców. Gdy w 1849 roku do miasta wtargnęły austriackie oddziały cesarza, ocalił konstrukcję przed wysadzeniem. Jeszcze tego samego roku musiał ratować most ponownie. Tym razem przed węgierskimi powstańcami, którzy również chcieli go wysadzić. Ostatecznie most został oddany do użytku w 1849 roku. W czasie II wojny światowej most został zniszczony. 18 stycznia 1945 roku wysadzili go Niemcy. Ocalały tylko mostowe wieże. Most Łańcuchowy został odbudowany i ponownie otwarty w 1949 roku. Ma 380 m długości (najdłuższe przęsło: 203 m) i 14,8 m szerokości. Żelazne łańcuchy, na których wisi pomost, są utrzymywane przez dwa 48-metrowe filary rzeczne w stylu klasycystycznym. Na obu krańcach mostu czuwają wielkie lwy, które wykonał artysta rzeźbiarz János Marschalkó.
2. Most Wolności
Most Wolności, pierwotnie nazwany mostem Franciszka Józefa, został zbudowany w latach 1894-1896. Powstał specjalnie na Światową Wystawę Millennium w 1896 roku. Most, jako trójprzęsłową konstrukcję kratową, zaprojektował János Feketeházy, ówczesny główny inżynier kolei węgierskich. Ostatni srebrny nit na moście wbił sam cesarz Franciszek Józef I. Oba portale mostu ozdobione są herbem Węgier i dwoma posągami Turula – ptaka z węgierskich legend. W czasie II wojny światowej, 16 stycznia 1945 roku, Most Franciszka Józefa, został wysadzony w powietrze przez wycofujące się wojska niemieckie. Po zakończeniu wojny był pierwszym odbudowanym mostem. Ponownie dla ruchu został udostępniony 20 sierpnia 1946 r. Otrzymał też nową nazwę – Most Wolności. Most ma 380 m długości (najdłuższe przęsło: 175 m) i 27,1 m szerokości.
3. Most Małgorzaty
Most Małgorzaty został zbudowany w latach 1872-1876. Łączy nie tylko dwa brzegi Dunaju, ale jednocześnie dotyka Wyspę Małgorzaty (most z wyspą połączono dopiero pod koniec XIX wieku). Jego neobarokowa konstrukcja była projektem architekta Ernesta Gouina. Most kilkakrotnie przebudowywano i rozbudowywano. Od 1894 roku kursował po nim tramwaj elektryczny. W czasie II wojny światowej, 4 listopada 1944 roku, z niewyjaśnionych do dziś przyczyn, w powietrze wyleciały trzy filary mostu. Eksplozja pochłonął wiele ofiar wśród cywilów i niemieckich żołnierzy. Ostatecznie most został wysadzony przez wycofujące się jednostki niemieckie 18 stycznia 1945 roku. Po wojnie został odbudowany jako druga przeprawa w Budapeszcie. Do całkowitego użytku oddany został w 1948 roku. Ma 607 m długości (najdłuższe przęsło: 88 m) i 25 m szerokości. Konstrukcja mostu opiera się na siedmiu filarach.
4. Most Elżbiety
Most Elżbiety powstał w latach 1897-1903. Został nazwany na cześć cesarzowej Elżbiety, słynnej Sisi, żony Franciszka Józefa I. Jako most łańcuchowy, w stylu eklektycznym, zaprojektowali go Auréla Czekelius i Antala Kherndl. Most został oddany do użytku 10 października 1903 roku. W momencie zakończenia budowy był mostem o największej rozpiętości przęsła na świecie – 290 m. Pozycję tą utrzymał przez 23 lata, aż do 1926 roku. W 1914 roku na moście pojawił się tramwaj. 18 stycznia 1945 roku most wysadzili Niemcy wycofujący się z Budapesztu. Most Elżbiety był jedynym mostem w stolicy Węgier, który nie został odbudowany po zniszczeniach wojennych. Zamiast niego powstał całkowicie nowy most. Jego budowa trwała od 1960 do 1964 roku. Autorem nowego mostu wiszącego był Pál Sávoly. Most ma 380 m długości (najdłuższe przęsło: 290 m) i 27,1 m szerokości.
5. Most Rakoczych
Most Rakoczych został zbudowany w latach 1992-1995 roku na wystawę światową, która miała odbyć się w Budapeszcie i Wiedniu. Wystawa nie doszła do skutku, ale most powstał jako stalowa konstrukcja dźwigarowa. Zaprojektował go Tibor Sigra. Most ma 494 m długości (najdłuższe przęsło: 98 m) i 30,5 m szerokości. Najciekawszą cechą mostu jest unikalny system oświetlenia. Składa się na niego pięć kolumn, które z wysokości 35 metrów równomiernie rozpraszają światło na jezdni. Wzdłuż Mostu Rakoczych przebiega kolejowy most południowy Budapesztu.
6. Most Petőfiego
Most Petőfiego został zbudowany w latach 1933-1937. Pierwotnie nosił imię regenta Miklósa Horthyego. Jego stosunkowo skromna forma wynikała z faktu, że miał być przede wszystkim praktyczną przeprawą, a nie kolejną wizytówką miasta. Obiekt został zaprojektowany przez Huberta Álgyai. Most przetrwał zalewie 8 lat. 14 stycznia 1945 roku wysadzili go wycofujący się z Budapesztu Niemcy. Został odbudowany dopiero w latach 50. Otrzymał wtedy nowego patrona – Sándora Petőfiego. Most ma 514 m długości (najdłuższe przęsło: 154 m) i 25,6 m szerokości. Jest mostem kratowym.
PS. Wszystkich mostów Budapeszt ma aż 11!
Piotr Worwa
Bibliografia:
Sumara Agata, Wszystkie mosty nad Dunajem w Budapeszcie, inzynieria.com, 05.07.2017 r.
bridgesofbudapest.com
Zdjęcia pochodzą z mojego wyjazdu w 2016 roku. Zdjęcia Mostu Wolności i Mostu Rakoczych autorstwa Bartosza Miśkowca. Pozostałe wykonałem ja.
