1944 – Warszawa utopiona we krwi

Warszawa roku 1944 roku została przez Niemców utopiona we krwi. Niemieckie bestialstwo oraz ogrom niemieckich zbrodni trudno wyrazić słowami. I mimo, że dzisiaj głównie skupiamy się na heroizmie powstańców to należy również pamiętać o tragedii cywilnej ludności Warszawy. Ludności, która w sierpniu i wrześniu 1944 roku ginęła męczeńską śmiercią w gruzach stolicy.

Męczennicy Warszawy

W bezpośrednich walkach z Niemcami zginęło 18 tys. żołnierzy Armii Krajowej. Podczas prób udzielenia pomocy Warszawie poległo prawie 4 tys. żołnierzy I Armii Wojska Polskiego rzuconych przez Stalina pod niemieckie karabiny. Główne ofiary w czasie powstania poniosło jednak nie powstańcze wojsko, a cywilna ludność stolicy. W czasie powstania zginęło około 180 tys. mieszkańców Warszawy. W samej tylko rzezi Woli Niemcy wymordowali 60 tys. osób. Kolejne 10 tys. cywilów Niemcy zamordowali na Ochocie. Na Starym Mieście w wyniku niemieckich bombardowań i nalotów śmierć poniosło 30 tys. osób. Po upadku dzielnicy w powstańczych szpitalach Niemcy zamordowali kolejne 7 tys. osób. Niemieckich zbrodnie dokonanych latem i jesienią 1944 roku na mieszkańcach Warszawy nie da się tak po prostu opisać słowami. Cywilna ludność miasta była nie tylko zabijana… była męczona, upokarzana, mordowana w bestialskich egzekucjach. Ofiarą zbrodni padali wszyscy… dzieci, kobiety, starcy, ranni… Pośród ruin stolicy zaległy tony prochów jej mieszkańców. Pozostała przy życiu ludność Warszawy najpierw trafiła do obozów przejściowych, stamtąd około 60 tys. osób skierowano do obozów koncentracyjnych, 90 tys. wywieziono na roboty do Rzeszy, a dalszych 350 tys. Niemcy na odkrytych wagonach-węglarkach wywieźli w różne zakątki Generalnego Gubernatorstwa.

Powstańcza mogiła na Starym Mieście. Źródło: Tadeusz Bukowski, Wikimedia Commons

Miasto Ruin

Na zagładę skazane zostało także samo miasto. W wyniku walk w czasie powstania zniszczone zostało około 25% zabudowy miasta. Kolejne 30% Niemcy wyburzyli już po zakończeniu walk. Dokładnie zaplanowany proces grabienia i niszczenia miasta trwał 3,5 miesiąca. Stare Miasto zostało zniszczone całkowicie. W 1945 roku z całej dzielnicy do użytku nadawał się tylko jeden budynek przy ul. Długiej 6. W sumie, całkowite wojenne zniszczenia lewobrzeżnej Warszawy wyniosły 84% zabudowy. Polska stolica utraciła 90% kościołów, 80% szpitali, muzeów i teatrów, 70% szkół. Warszawski przemysł bezpowrotnie stracił 90% wyposażenia. Z 31 warszawskich pomników Niemcy całkowicie zniszczyli 22. Ilość warszawskich gruzów oszacowano na 20 mln m³.

Obalona figura Chrystusa z kościoła św. Krzyża. Źródło: Wikimedia Commons

Piotr Worwa

Bibliografia:

Getter Marek, Straty ludzkie i materialne w powstaniu warszawskim, biuletyn IPN nr 8–9 (43–44), sierpień–wrzesień 2004 r.

Tytułowa grafika: Ruiny Warszawy w styczniu 1945 roku. Źródło: M.Świerczyński, Wikimedia Commons