Skalne Miasto – Wardzia, Gruzja

Wardzia – Skalne Miasto, wiszące na stromych zboczach doliny rzeki Mtkwari, jest jednym z najbardziej tajemniczych miejsc w Gruzji. Mimo upływu setek lat, nadal budzi respekt swą niedostępnością i pobudza wyobraźnie odwiedzających je wędrowców.

Miasto królowej Tamary

Wardzia zawdzięcza swe istnienie najwybitniejszej władczyni w dziejach Gruzji – królowej Tamarze. Wojownicza królowa i twórczyni gruzińskiego imperium bardzo szybko doceniła obronne walory stromych zboczy Wyżyny Eruszeckiej. Legenda głosi, że skalne zbocza Wardzi odwiedziła już jako mała dziewczynka. Dolinę rzeki Mtkwari przemierzała wtedy razem z królewskim wujem. Podczas postoju królewskiej karawany dziewczynka zagubiła się pośród skał. Gdy przerażony wuj spostrzegł zaginięcie Tamary, zaczął gorączkowe poszukiwania. Nawoływał głośno… Z między skał usłyszał wtedy cichy głos dziewczynki – „war dzia” – „jestem wujku”. Budowa Skalnego Miasta rozpoczęła się w 1156 roku, jeszcze za rządów Jerzego III, ojca królowej Tamary. Prace trwały prawie pięć dekad i zakończyły się w 1202 roku. Na rozkaz królowej Tamary powstał wspaniały kompleks miejski ukryty w zboczu góry. Tysiące komnat na 13 poziomach, klasztor, kilkanaście kościołów, w tym największy pw. Wniebowzięcia NMP, tronowa sala i skomplikowane systemy doprowadzania i odprowadzania wody… wszystko to znajdowało się we wnętrzu góry, do którego prowadziło tylko kilka dobrze ukrytych tuneli.

Kres chwały

W komnatach Skalnego Miasta stacjonować mogło tysiące żołnierzy. To z Wardzii królowa Tamara wysyłała swe wojska na wojny i podboje. Tutaj w 1203 roku królowa modliła się do ikony Matki Bożej błagając o wsparcie w walce z Turkami seldżuckimi, a następnie błogosławiła ruszających do walki Gruzinów.

Sama Tamar szła na czele swoich żołnierzy, boso, z twarzą obmytą łzami. („Historia królowej Tamary”)

Wojska królowej rozgromiły niebawem ogromną armie turecką w bitwie pod Basiani. Kres świetności Skalnego Miasta nadszedł niespodziewanie szybko, i z najmniej spodziewanej strony. W 1283 roku potężne trzęsienie ziemi zwaliło ponad 2/3 miasta. Osunęły się zewnętrzne ściany kompleksu, odsłaniając wewnętrzne struktury górskiego kompleksu. Miasto podupadło, ale nie opustoszało. Kolejna klęska spadała na Wardzie w połowie XVI wieku. W 1551 roku do Skalnego Miasta wtargnęli Persowie. Całkowicie splądrowali skalne miasto, wywieźli ze sobą m.in. cudowną ikonę Matki Bożej z Wardzii, do której przed wiekami modliła się królowa Tamara. To właśnie perskie mordy i grabieże doprowadziły do ostatecznego upadku miasta królowej Tamary. Gdy pod koniec XVI wieku obszary te podbili Turcy osmańscy Wardzia nie była już zamieszkana. Mijały stulecia… W 1828 roku na historyczne terytoria południowej Gruzji wkroczyły rosyjskie wojska Iwana Paskiewicza. Wardzia znalazła się w granicach carskiej Rosji, a do skalnych grot powrócić mogli prawosławni mnisi.

Jedna marszrutka

Obecnie na terenie Skalnego Miasta Wardzia znajduje się muzeum i rezerwat. Miasto położone jest na wysokości 1300 m n.p.m. Posiada 10 pięter z kilkuset pomieszczeniami, piwnicami i kościołem Wniebowzięcia NMP. Skalne groty zamieszkuje też grupka prawosławnych mnichów. Mimo upływu lat Wardzia zachowała nieco ze swej niedostępności. Do górskiego kompleksu poza turystycznym sezonem dojechać można tylko jedną marszrutką z miasta Achalciche. Sympatyczny Gruzin, dojeżdżający do Skalnego Miasta, bynajmniej nie przewozi tylko turystów. Pędząc szaleńczo po krętych drogach załatwia wiele spraw mieszkańców okolicznych bezdroży… dowozi dzieci do szkoły, dorosłych do pracy, przewozi paczki, przesyłki, czasem… granaty (owoce oczywiście 🙂 ). W drodze do celu wielokrotnie zawraca i zbacza z drogi. O turystach jednak nie zapomina nigdy, służąc im radą i pomocą, niczym dobry duch Skalnego Miasta.

Piotr Worwa 

Bibliografia:

Wardzia (ang. Vardzia), www.kaukaz.pl

ვარძიის სამონასტრო კომპლექსი, orthodoxy.ge

Tytułowa grafika: Skalne Miasto Vardzia. Fot. Bartosz Miśkowiec